Mungkin ramai yang tidak mengetahui tentang penyakit ini sedangkan sekarang
semakin ramai wanita yang menghidapnya. Di antara masalah yang ditumbulkan
oleh penyakit ini ialah senggugut dan kesakitan, kemandulan dan keguguran yang
mungkin berulang-kali. Ia juga tidak boleh dipandang mudah kerana senggugut
yang kerap mungkin menandakan kehadiran endometriosis. Ia juga boleh menyebabkan pelbagai jenis masalah seperti pendarahan, gangguan kencing, kesakitan, dan lain-lain.
APAKAH SEBENARNYA PENYAKIT ENDOMETRIOSIS?
Penyakit endometriosis ini adalah satu keadaan luar biasa di mana tisu dari selaput
dalam rahim yang digelar ´endometrium´ telah tumbuh di luar rahim. Selaput ini
biasanya luruh bersama-sama darah haid. Oleh itu campuran darah dari rahim
dengan tisu yang telah berkecai daripada lapisan endometrium serta kuman-kuman
bakteria, menjadikan apa yang digelar ´darah kotor´ atau darah haid.
APAKAH TANDA-TANDA ATAU GANGGUAN?
Tanda yang paling utama sekali di kalangan wanita ialah senggugut ataupun
kesakitan pada bawah perut dan pinggang. Senggugut ini mungkin dialami
dari sejak remaja lagi dan ia berterusan dan mungkin tidak reda walaupun
selepas berkahwin. Ada sesetengahnya lega sekejap selepas berkahwin dan
melahirkan anak, tetapi senggugut ini akan timbul semula akibat daripada penyakit endometriosis. Kesakitan yang dialami biasanya berlaku sebelum datangnya haid
yang biasanya berbentuk kesakitan yang amat kuat pada bahagian ari-ari dan sering
juga ke bahagian pinggang.
Biasanya sakit akan hanya reda selepas dua atau tiga hari sahaja, tetapi jika keadaan
di mana endometriosis ini telah merebak, kesakitan ini mungkin akan berterusan
waktu haid dan walaupun haid sudah berhenti kadang-kala kesakitan masih ada lagi.
Ini menunjukkan bahawa penyakit ini berada di peringkat teruk dan mungkin telah melibatkan dinding atau otot rahim.
Gangguan lain ialah ketidaksuburan dan kemandulan. Ini adalah masalah besar di
kalangan penghidap-penghidap penyakit endometriosis. Mereka tidak sedar yang
penyakit ini mungkin telah timbul, yang mereka tahu ialah mereka sukar untuk
mengandung, samaada buat kali pertama ataupun selepas melahirkan seorang
anak ia tidak dapat hamil lagi beberapa tahun kemudian.
BAGAIMANA SELAPUT ENDOMETRIUM INI BOLEH TUMBUH DI LUAR RAHIM?
Biasanya tempat-tempat di luar rahim di mana tisu endometrium ini tumbuh
ialah pada kilang telur (ovari), belakang rahim (utero sacral ligament), saluran fallopian,
pundi kencing, kadang-kala di tempat-tempat yang aneh seperti parut bekas
pembedahan untuk melahirkan anak ataupun pembedahan untuk tujuan lain.
Endometrium ini juga boleh tumbuh pada dinding atau otot rahim menyebabkan
penyakit yang digelar Adenomyosis.
Bagaimana tisu endometrium ini boleh tumbuh pada tempat-tempat yang luar biasa,
tidaklah diketahui dengan tepat. Terdapat beberapa teori yang cuba menjelaskan
berlakunya keadaan seperti ini. Di antaranya ialah ada kemungkinan darah kotor
melimpah atau tumpah ke belakang rahim melalui saluran fallopian. Mungkin ini
disebabkan oleh rahim yang kedudukannya luar biasa, iaitu jatuh ke belakang ke
arah tulang tongking (retroverted uterus).
Ada juga yang mengaitkan bahawa endometriosis ini sering berlaku di kalangan
wanita-wanita yang sering tertekan jiwa mereka (stress), yang mudah menggelabah
dan di kalangan mereka yang sangat mementingkan kerjaya dan mereka yang tinggi
I.Q.nya. 10 hingga 20 peratus wanita di seluruh dunia menghadapi masalah endometriosis
dan antara 30 hingga 40 peratus daripadanya adalah mandul.
Ada juga yang mengatakan bahawa sistem ketahanan pada wanita tersebut telah
lemah dan lentur, oleh itu tisu- tisu yang patut keluar dari tubuhnya kini menyerang
semula tubuh badannya sendiri. Apa yang terjadi ialah apabila tisu endometrium ini
melekat pada tempat-tempat tertentu, ia mulai tumbuh. Lapisan endometrium
menjadi tebal akibat daripada rangsangan hormon wanita dalam pusingan haid
dan apabila haid berlaku lapisan endometrium tersebut juga akan mengeluarkan darah.
Jika keadaan begini berlaku dalam telur (ovari) lama-kelamaan darah akan berkumpul
serta menyebabkan apa yang digelar ovarian cysts atau chocolate cysts kerana
mengandungi darah kotor yang berbentuk seperti pasta coklat. .
PENGESAHAN PENYAKIT ENDOMETRIOSIS
Daripada tanda-tanda tersebut kita sering mengesyaki pengidap penyakit
endometriosis dan ini dapat disahkan melalui beberapa pemeriksaan serta ujian.
Apa yang biasa dilakukan yang mempunyai tanda-tanda ialah pemeriksaan
kemaluan dan dari situ doktor dapat mengesan kedudukan rahim mungkin jatuh
ke belakang (retroverted) dan bila disentuh bahagian belakang rahim ia akan merasa kesakitan. Ujian ultrasound melalui faraj (vaginal sonography) adalah sangat penting
kerana ia boleh mengesan tumbuhan cyst pada bahagian kilang telur.
RAWATAN PENYAKIT ENDOMETRIOSIS
Oleh kerana kebanyakan daripada mereka yang bertemu doktor mengalami
ketidaksuburan ataupun berulangkali gugur yang mungkin disertai oleh senggugut,
mereka memerlukan rawatan yang sewajarnya. Yang penting sekali tujuan rawatan
ialah untuk wanita tersebut hamil, kerana keadaan hamil boleh mengawal
pertumbuhan atau menghapuskan sama sekali penyakit endometriosis ini.
PEMBEDAHAN UNTUK MEMBUANG ENDOMETRIOSIS
Jika terdapat ´chocolate cyst´ ataupun keadaan rahim yang terbalik
(retroverted) pembedahan akan dilakukan. Biasanya saya sendiri mencadangkan
pembedahan secara laparoscopy disertai dengan pembedahan kecil pada bahagian
bawah perut dengan irisan lebih kurang dua atau tiga inci untuk membuang tumbuhan
´cyst´ serta untuk membersihkan dan membuat cautery atau tembakan pancaran
laser pada bahagian-bahagian yang terkena tumbuhan endometriosis.
Pembedahan ini juga membolehkan doktor membetulkan rahim dengan menjahit
rahim ke otot perut di bahagian hadapan (ventro-suspension of the uterus).
Setelah ini dilakukan, bahagian peranakan serta bahagian sekitarannya akan
dibasuh dengan cecair untuk menghilangkan segala kotoran dan keracunan
yang dikeluarkan oleh endometriosis. Jika terdapat kesumbatan pada saluran
fallopian ketika pembedahan, keadaan ini juga boleh diperbetulkan sekali.
Selain daripada secara pembedahan, rawatan dengan ubat-ubat sering juga dilakukan.
Di pasaran terdapat banyak ubat-ubat hormon yang digunakan di antaranya
hormon-hormon Progesterone yang mana diantara jenamanya ialah Primulut,
Norculut atau lainnya yang digunakan selama enam hingga sembilan bulan dengan
tujuan untuk menghentikan haid. Juga terdapat ubat-ubat seperti Danazol yang mana tujuannya adalah sama, iaitu untuk menghentikan haid dan mengurangkan tumbuhan endometriosis ini.
Dalam beberapa tahun yang lepas ubat-ubat terbaru yang diberikan secara
suntikan sebulan sekali dan terdapat pelbagai jenama seperti Zoladex dan lain-lain
untuk digunakan selama enam hingga sembilan. Suntikan-suntikan tersebut
agak mahal sedikit dan ia memberi kesan sampingan seperti yang dialami oleh
wanita yang sedang putus haid manakala kesan sampingan yang lain seperti apabila
memakan pil Danazol ialah perubahan-perubahan yang menimbulkan sifat kelelakian
seperti tumbuh rambut dan suara menjadi kasar. Peningkatan timbang berat juga
merupakan satu kesan sampingan.
Pembedahan untuk membuang rahim dan ovari juga satu rawatan yang akhir bagi
mereka mengalami penyakit endometriosis yang teruk sekali dan semua organ
seperti rahim dan kilang telur telah rosak. Ia mungkin tidak berfungsi lagi dari segi
kesuburan dan daya upaya untuk hamil. Di samping itu ia menyebabkan masalah
kesakitan yang amat sangat setiap bulan ataupun secara berterusan dan mengganggu
kerja harian. Ia mungkin juga menimbulkan gangguan haid yang tidak terkawal yang mengganggu kehidupan seharian, hubungan suami isteri dan juga mengganggu
wanita-wanita kita untuk membuat amal ibadah.
BOLEHKAH PENYAKIT BERULANG?
Pada kebiasaanya jika wanita itu hamil dalam masa setahun selepas pembedahan, kemungkinan ia berulang agak kecil. Tetapi jika tidak hamil lepas dua tahun,
kemungkinan berulang adalah besar. Selain dari kehamilan, kita tidak mengetahui
dengan tepat kaedah mencegah penyakit endometriosis daripada berulang. Tetapi
amalan mengawal makanan, iaitu dengan menjauhkan makanan yang menyebabkan
alahan seperti beberapa jenis makanan laut, daging lembu atau kambing. Banyakkan
sayuran dan protin dari ikan dan kacang soya. Latih diri untuk tenang fikiran dan
gangguan emosi. Gunakan berbagai kaedah untuk menangkis stress.
Penyakit endometriosis ini ialah satu penyakit yang aneh di mana banyak perkara
yang tidak ketahui tetapi ia menimbulkan berbagai-bagai masalah pada wanita.
Kita tidak tahu mengapa darah kotor berkumpul di belakang rahim dan di kilang telur.
Ada sesetengah pakar perubatan Islam yang beranggapan bahawa darah ini adalah
makanan jin dan mungkinkah ada kaitan ´orang halus´ ini mengganggu peranakan
seseorang wanita dan mengganggu agar ia tidak boleh mempunyai zuriat. Oleh itu
kaedah-kaedah rawatan alternatif juga perlu dilakukan serentak dengan cara moden,
kaedah perubatan Islam, kaedah ubatan tradisional selagi cara tradisional itu tidak menyebabkan syirik ia boleh diamalkan. Mungkin terdapat ubat-ubat herba yang belum dikenalpasti lagi yang mungkin masih ada di hutan kita yang berpotensi untuk merawat penyakit endometrosis dan memulihkan keadaan subur seperti biasa.
Di antara pemeriksaan yang penting bagi wanita ialah "pap smear" bagi mengesan
penyakit kanser pangkal rahim, pemeriksaan payudara dan mammography untuk
mengesan kanser buah dada, pemeriksaan ultra-sound scanning untuk mengesan
kanser pada kilang ovari. Sebaiknya, wanita yang pernah bersalin dan dalam pertengahan umur, patut menjalani ujian-ujian tersebut sekurang-kurangnya setahun sekali.
Penyakit-penyakit wanita yang juga penting pada masakini, ialah jangkitan kuman,
tumbuhan "endometriosis" dan "fibroid". Wanita yang mengalami gangguan haid,
seperti senggugut, haid yang berpanjangan dan berlebihan, atau haid yang tidak tentu
masa patutlah berwaspada. Lain-lain tanda seperti keputihan yang mungkin menandakan jangkitan atau luka pada pintu rahim; kesukaran untuk hamil dan berlakunya gugur yang berulang, ini juga mungkin ada kaitan juga dengan penyakit seperti "endometriosis".
Penyakit-penyakit ini hanya boleh dikesan oleh doktor dan pakar sakit puan.
Wanita-wanita sepatutnya mengambil langkah utama untuk mendapatkan rawatan
daripada doktor yang terdekat sekali di rumah untuk pemeriksaan awal dan jika perlu
doktor ini akan merujuk kepada doktor pakar yang sewajar untuk mendapatkan rawatan
yang selanjutnya.
